Rahim ağzı kanseri; sebebi tanımlanmış ve önlenebilen tek kanser türüdür. Rahim ağzı hücreleri anormalleşip kontrolsüz bir şekilde büyümeye başlayıp 10-15 yıl içinde ilerleyerek kansere dönüşür.Erken teşhis edildiğinde tedavi başarısı %100’e yakındır. Human papilloma virüs (HPV) rahim ağzı kanserinin en sık sebebidir. Rahim ağzında gelişen bir kanser türü olan Rahim Ağzı Kanserinin, tarama yöntemleri ile erken tanı alındığında hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanıtlanmıştır.
Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık Ayı olarak belirlenmiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere Farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir. Ülkemizde de farkındalık etkinlikleri tüm illerimizde yapılmakta, tarama programlarımız tanıtılarak halkımızı bu konuda bilinçlendirmeye çalışılmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- 30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların olması. (HPV, rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.)
- Çok doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta yapmak.
- Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamak.
- Birden fazla cinsel partnerin olması.
- Sigara içmek.
- Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkların olması.
Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak vajinal muayene, PapSmear testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
Erken Teşhis
Tarama ve erken teşhis ile tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.
- HPV testi; rahim ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (Human papilloma virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.
- Papsmear testi; uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan kanser öncülü durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri) arama esasına dayanan bir testtir.
Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
Rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser Tarama Programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmaktadır.
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) yapılmaktadır. İlimizde birinci basamak sağlık kurumlarından (İlçe Sağlık Müdürlükleri, Toplum Sağlığı Merkezleri, Sağlıklı Hayat Merkezleri, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri, Aile Sağlığı Merkezleri) ücretsiz kanser taramaları hakkında bilgi alınabilir.
Rahim ağzı kanserlerinin %70’inden fazlasının nedeni olan HPV16 ve HPV18’e karşı etkili aşılar uzun süredir kullanılmaktadır. Dünyada pek çok ülkede ulusal aşılama programında yer almaktadır. Türkiye’de ise ulusal aşılama programında yer almamasına rağmen isteğe bağlı olarak uygulanmaktadır. Aşı ideal olarak 9-14 yaşlar arasında ve 2 doz olarak yapılır. 14 yaşından sonra ise 3 doz olarak uygulanmalıdır. Her yaşta uygulanabilir. Ancak ilk cinsel deneyimden önce yapılması daha uygun olacaktır. Herhangi bir yan etkisi yoktur ve öncesinde herhangi bir ön teste gerek yoktur. Rahim ağzı kanserinin öncü lezyonlarının herhangi bir belirtisi yoktur. Bu nedenle düzenli aralıklarla kontrol önem kazanmaktadır. Kanser oluştuktan sonra bile uzun süre belirti vermeyebilir. En sıklıkla görülen belirti et suyu tarzında akıntıdır. Diğer belirtiler ise düzensiz, adet dışı veya cinsel ilişkiden sonra olan anormal vajinal kanama, cinsel ilişki sırasında ağrı, sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı, halsizlik, iştah kaybı, kilo kaybı, tek bir bacakta şişkinliktir. Ancak bunlar hastalık iyice ilerledikten sonra görülür.
Tedavi
Erken dönemde saptandığında ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı evreye göre değişmektedir.
Korunma
- HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.
- Smear ve HPV testlerini düzenli bir şekilde yaptırın.
- Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
- Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
- Erkeklerin sünnet olması.
- Sigara kullanmamak.
- Sebze ve meyvelerden zengin beslenin.